Last updated on Ocak 28th, 2023 at 11:11 pm;
Hata durumları ve ölçüm sonucuna etkileri
Kalibrasyon ve Doğrulamada Kullanılan ölçme sistemi yeteri kadar hassas ise, aynı ölçünün peş peşe yapılan ölçümlerinde, ortada görünen hiç bir neden yokken, sonuçların rasgele (tesadüfen) değişmekte oldukları görülür. Bu tür tesadüfen ortaya çıkan etkilerin kaynaklandığı hatalara tesadüf hata denilmekte. Bu tur hataları içeren sonuçlar, tümünün ortalaması olan merkezdeki bir değerin etrafında kümelenir.
Ancak ölçümlerin ortalaması olan değer gerçek (nominal) değerden, genellikle sabit bazı hatalar nedeniyle uzak duşmuş (bias) olabilir. Bu uzaklaşmaya neden olan etkilerin kaynaklık ettiği hatalara ise sistematik hatalar denilmekte. Tesadüfi hataların nedenleri tahmin edilemez, büyüklükleri belirlenemez. Buna karşılık sistematik hataların nedenleri belirlenebilir, büyüklükleri ölçülebilir. Her ölçüm sonucunda, en az bir tesadüfü hata ile en az bir sistematik hata bileşeni mevcuttur.
TESADÜFİ HATALAR
Tesadüfi hataların pek çok nedeni vardır ve bu nedenler, ölçüm cihazının, ölçümü yapılan özelliğin, muayeneprosedürünün ve ölçüm yapılan ortam ile çevresinin içerisinde doğal olarak vardır. Tesadüfi hatalar, yeterli düzeyde kontrol edilemeyen çok sayıdaki farklı parametreden kaynaklanır. Bunlardan bazıları:
- Hava akımları,
- Dış hava sıcaklığındaki dalgalanmalar,
- Nem oranındaki dalgalanmalar,
- Güç kaynağı iniş çıkışları,
- Küçük pizolittik etkiler yaratan mekanik titreşimlere tabi mikrofonik elemanlar ve kablolar,
- Elektromanyetik girişim,
- Bir skaladaki bölmeler arasında gösterge yerinin belirlenmesi zorluğu,
- Cihazın mekanik titreşimleri,
- Yürümekte olan kişi ve etraftan geçen araç trafiğinin cihazlar ve ölçülen parça üzerindeki etkisi olarak sayılabilir.
Çoğu kez, tesadüfi bir bileşen anında fark edilebilir. Çünkü bu bileşen ortaya çıktığında, gösterge değerinin kaydedilmesinde belirgin bir zorluğa neden olur. Örneğin bir dijital göstergenin son rakamı aynı ölçünün tekrar ölçümlerinde değişiyor ve farklı değerler gösteriyor olabilir. Analog bir cihazın göstergesindeki iniş çıkışlar tesadüfi bir hatanın göstergesi olabilir. Eğer tekrarlanan ölçümler dikkatli bir şekilde gözlemlenip incelendiğinde, tesadüfi hatalar fark edilemiyorsa, ölçüm sisteminin tesadüfi hataları belirleyecek kadar hassas olmadığı söylenebilir.
Ancak bu durum ölçüm sisteminin öngörülen amaca uygun olmadığını anlamına gelmez. Tesadüfi bileşenlerin tahmini bir tip A analiz ile yapılabilir. Bu durumda aynı ölçümü birkaç kez yapmak gerekir. Tesadüfi belirsizliklerde önemli bir azalma isteniyorsa, ölçüm sayısının beşten az olmaması gerekir. Elde edilen verinin ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanır. Standart sapma sonuçların dağılımı ile ilgili bir ölçüdür ve birimi ortalamanın birimi ile aynıdır. Modern cihazlarda yirmi veya daha fazla sayıda ölçüm zor değildir ve iyi sonuçlar verebilir.
Bir cihaz ile aynı ölçümün birden fazla tekrarlanamadığı durumda, cihaz kararsızlıkları için bir belirsizlik bileşeni tahmini yapılmalıdır. Bu bileşenin tahmininde, ilgili cihazın kararsızlığı ile ilgili önceki deneyimler veya benzer cihazlarla yaşanan deneyimler göz önüne alınabilir. Bu yöntem bir tip B analizidir. Bir ölçme sürecinde karşılaşılan büyük tesadüfi varyasyonlar iyi araştırılmalıdır. Çünkü büyük bir varyasyon, ölçüm sürecinin kontrol altında olmadığını gösterir. Bunun nedenleri de, yetersiz süzme, zayıf bağlantı, cihazdaki bir arıza, yüksek düzeyde elektriksel etkilenme, cihazın yetersiz temizliği, numune bulaşması veya diğer dış etkilere karşı yetersiz yalıtım olabilir.
Maneger – I want to be like a pro
After years of Professional Studies, he decided to share his knowledge for those who want to be Professional
